Atelier Africa blaast het Virunga National Park nieuw leven in

Het is mysterieus, gezellig gezapig en avontuurlijker dan velen zouden denken. Afrikakenners Timo De Nijs en zijn vrouw Michèle vielen als een blok voor Congo. “Het tempo van zowel mens als leven is er zo traag dat je niet anders kunt dan relaxen en je oogkleppen afdoen.” En ook, ongerepter dan in Congo, vind je Afrika nergens.

Door Kristof Vanderhoeven
Fotografie: Karel Duerinckx

Congo is niet meteen het eerste waar iemand aan denkt wanneer ie zijn volgende reis uitkiest. Hoe kwamen jullie bij Congo terecht?

Timo De Nijs: “Ik heb Congolese roots – mijn grootvader woonde er acht jaar en mijn moeder werd er geboren – dus de interesse in het land was er altijd al. Het was evenwel pas toen ik de documentaire van Leonardo DiCaprio over het Virunga National Park zag dat ik ook echt geprikkeld werd om richting Congo te reizen. Aanvankelijk niet met het idee om het ook daadwerkelijk aan te bieden als tiende bestemming bij Atelier Africa (het gespecialiseerde reisagentschap dat Timo en Michèle sinds 2011 uitbouwen; red.). Maar dat veranderde al snel toen we daar aankwamen. Ik wist wel wat over Congo, maar niet dat het zo veel troeven heeft om toeristen naar daar te lokken.”

 Over welke troeven heb je het dan?

Michèle De Nijs: “De gorilla’s in eerste instantie! De zilverruggen zijn zonder twijfel de grootste, maar lang niet de enige, troef van Congo. Je hebt ook twee actieve vulkanen in het Virunga National Park, waarvan je er eentje kunt beklimmen middels een zes uur durende hike. Van bovenop de Nyiragongo vulkaan heb je een prachtig uitzicht over het grootste lavameer ter wereld. De zonsondergang is nergens mooier dan daar en de sterrenhemel kleurt helemaal oranje ’s nachts.”

Timo: “Dat we daar na een fikse hike – het is slechts 8km tot aan de top, maar het zijn wel acht erg steile kilometers – verwelkomd werden door een chef die voor ons de lekkerste spaghetti ooit aan het bereiden was, maakt dat dat moment als allerbeste reiservaring in mijn geheugen gegrift staat.”

Michèle: “Je kunt ook mee op trektocht gaan met de honden die de stropers opsporen. Met een beetje geluk tref je prins Emmanuel De Merode (de huidige directeur van het Virunga Park; red.) of André (Bauma, het hoofd van de gorillaverzorgers; red.) in een van de lodges. Wat niet iedereen doet, maar wat ik zeker wel iedereen zou aanraden is een kijkje gaan nemen bij de chimpansees. Die zijn iets minder impressionant dan de gorilla’s, maar daarom niet minder de moeite. Ook het Senkwekwe center dat the wees gorilla opvangt die gevonden zijn na de brutale slachtpartij – in juli 2007 werd bijna een volledige familie berg gorillas vermoord – is zeker een bezoekje waard.”

De gorilla’s mogen dan wel de grootste aantrekkingspool van Congo zijn, je kunt ze net zo goed in Rwanda of Uganda gaan spotten …

Timo: (pikt in) “… samen met tientallen, of misschien zelfs honderden, andere toeristen. En voor een pak meer geld. Dat is nu net het grote voordeel van Congo; alles is er nog … (zoekt het juiste woord) ongerept. Het klinkt misschien gek, maar het feit dat toerisme in Congo een paar jaar geleden nog quasi onbestaande was, is echt een voordeel. Bezoek je het Virunga National Park binnen tien jaar, dan is het verschil met Rwanda en Uganda een stuk kleiner dan nu het geval is.”

Michèle: “Kijk, we raden alleen reizen aan die we zelf (meermaals) gedaan hebben en in het geval van Congo waren we allebei enorm onder de indruk. Zowel Timo als ik waren geroerd door de aangrijpende documentaire, maar als we in Congo geen perfect verzorgde lodges, vriendelijke bevolking en onweerstaanbare natuur hadden aangetroffen, hadden we die reis nooit aangeboden.”

Als Congo dan toch dé ideale reisbestemming is, hoe verklaar je dan dat er van toerisme amper sprake is?

Timo: “Het negatieve reisadvies van Buitenlandse Zaken zit daar voor veel tussen. En je zult me niet horen zeggen dat Congo het veiligste land ter wereld is, maar het is er lang niet zo onveilig als velen denken. Ik heb er me in ieder geval nog nooit op m’n ongemak gevoeld. De hoofdreden voor het feit dat Congo fameus onder de radar blijft als toeristisch trekpleister is simpel: onbekend is onbemind. Zelfs in België – waar tal van mensen toch wel familie of vrienden met Congolese roots hebben – ziet men Congo vooralsnog simpelweg niet als mogelijke reisoptie. Al is het tij toch zachtjesaan aan het keren. Voor onze komst lag het Congolese toerisme volledig op z’n gat en nu zit het toch al op z’n hurken.” (glimlacht)

Je kunt er probleemloos in je eentje naartoe?

Michèle: “Probleemloos zou ik niet zeggen. Er moet heel wat papierwerk geregeld worden – een visum hier, een toelating daar – en je moet weten waar je wel en niet heen kunt. In Kinshasa bijvoorbeeld zijn er wel een aantal echt te mijden buurten. Vandaar ook dat mensen vooralsnog verkiezen om in groep te reizen. Ze voelen zich dan toch nog iets veiliger, terwijl wij eigenlijk aanraden om in zo klein mogelijke groepjes te komen. Met z’n tweetjes kun je de rust en kracht van de natuur pas echt naar waarde schatten.”

Timo: “Dat is echt wat Congo zo mooi maakt: alles is er nog echt. Daar waar Namibië zo’n beetje Afrika voor beginners is, krijg je in Congo het puurst mogelijke Afrika te zien. In Namibië rijd je over perfect aangelegde snelwegen, terwijl je in Congo flink dooreengeschud wordt tijdens de busrit. Maakt het dat gevaarlijker? Neen, maar je beleeft Afrika wel zoals het oorspronkelijk was – en op sommige plaatsen dus nog steeds is.”

Timo: “Het tempo van zowel mens als leven is er zo traag dat je niet anders kunt dan relaxen en je oogkleppen afdoen. Dan zul je zien dat de mensen daar zijn ook echt blij zijn met iedere toerist die ze zien. Ze beseffen beter dan wie ook dat elke toerist die naar het Virunga Park komt bijdraagt aan het voortbestaan van het park. De inkomsten zijn uiteraard voor de overheid, maar een groot deel ervan vloeit rechtstreeks terug naar het onderhoud van het park en z’n dieren.”

Hoe onderhoud je in godsnaam een park met een oppervlakte van 7.800 vierkante kilometer?

Timo: (grijnst) “Virunga telt meer dan achthonderd rangers, die het park bewaken. Ranger zijn is in Congo een beroep dat van vader op zoon – of in sommige gevallen zelfs dochter tegenwoordig – overgaat. Het is een echte prestigejob. Met als gevolg dat die mensen gedrevener zijn dan wie ook. Ze zouden hun leven geven voor hun job. En dat bedoel ik wel degelijk letterlijk. Los daarvan zijn er nog tal van mensen die zich dag in dag uit inzetten voor het voortbestaan van het park.”

In hoeverre wordt dat nu nog bedreigd misschien?

Michèle: “Stropers zijn de grootste plaag, maar ook de lokale bevolking werkt niet altijd even goed mee. Zo’n gigantische oppervlakte feilloos beveiligen en afsluiten is nagenoeg onmogelijk, dus is het vooral kwestie van de in- en omwoners duidelijk te maken dat ze zichzelf alleen maar in de voet schieten door de natuurlijke rijkdommen van Virunga te plunderen.”

Timo: “Je moet weten dat houtskool in Congo nog steeds als het zwarte goud gezien wordt. Van elektriciteit is op de meeste plekken geen sprake, dus verwarming voorzien ze door middel van vuurtjes en dan komt steenkool goed van pas. Zeker als je ook nog eens wil koken op dat vuur. Ondertussen begrijpen steeds meer locals dat ze het park maar best zo goed mogelijk in ere kunnen houden. In die mate zelfs dat ze niet alleen de natuurlijke rijkdommen ongemoeid laten, maar dat ze ook actief meewerken aan het opsporen van stropers en jagers allerhande. Daar streven we ook naar: een duurzame relatie opbouwen met de locals en hen duidelijk maken dat toerisme er voor kan zorgen dat hun regio in no time zelfbedruipend kan worden. Met de steun van de lokale bevolking kunnen we het park naar the next level brengen.”

The next level?

Timo: “We hoeven daar niet flauw over te doen: Atelier Africa biedt zeer comfortabele tot zeer luxueuze reizen aan. Het kan goedkoper, maar niet als je een bezoek aan Afrika wil combineren unieke activiteiten, ondertussen badend in comfort.”

Michèle: “We blijven ver weg van alles wat ook maar enigszins met massatoerisme te maken heeft, maar onze reizigers mogen het wel goed hebben. Niet dat we een heus kuuroord willen installeren in Virunga Natural Park, maar het kan hier en daar wel een tikkeltje luxueuzer. Die surplus aan comfort is ook alleen maar leuk na een lange hike of een vermoeiende klim.”

Wanneer je spreekt over baden in comfort en een tikkeltje extra luxe lijkt het avontuur plots ver weg …

Timo: “Niets is minder waar. De meeste reizigers vragen ons zelfs of het fysiek niet te zwaar zal zijn, net omdat het zo’n uitdagende reis is. Je moet rekenen dat je met de twee gorillaexpedities – we organiseren er standaard twee omdat je de eerste keer toch alleen maar foto’s zit te maken – en de vulkaanbeklimming alleen al drie stevige hikedagen voor de boeg hebt. Ga je dan ook nog eens op pad met de honden en bezoek je de chimpansees dan heb je je portie sport wel gehad.”

Michèle: “In het park zijn ook tal van steile bergwanden die perfect zijn voor (professionele) klimmers. Congo is vooralsnog niet meteen top of mind bij klimmers. Terwijl het dat echt wel zou moeten zijn. Ook hier geldt dat onbekend bijgevolg ook onbemind is, maar daar gaan we verandering in brengen.” (knipoogt)

Kaderstuk: Identikit Timo en Michèle

Zeggen dat Timo (31) en Michèle (31) ervaren reizigers zijn is een stevig understatement. Samen bezochten ze niet minder dan 22 Afrikaanse landen en vervolledigden ze 214 safaritochten. Michèle bereisde zowat de hele wereld en Timo heeft als voormalig Marketing Manager meer dan 12 jaar ervaring in de reissector. Het koppel woont sinds 2004 in Namibië en stampte 6 jaar geleden Atelier Africa uit de grond. Aanvankelijk om hun wedervaren in het continent te delen met vrienden en familie, maar intussen groeide Atelier Africa Safaris uit tot een volwaardige job en bieden zowel Timo als Michèle op maat gemaakte African trips aan. Of zoals ze het zelf noemen ‘Hemingway-achtige safari’s met het comfort van de 21^e eeuw’.

Kaderstuk: De geschiedenis van het Virunga National Park

Het Virunga National Park kent zijn oorsprong in 1925 toen onze eigenste Koning Albert I het Albert National Park in het leven riep om de berggorilla’s te beschermen. Het Albert National Park was het allereerste nationale park van Afrika en floreerde in de eerste 35 jaar van z’n bestaan. Het was de onafhankelijkheid van Congo in 1960 die de probleemperiode inluidde. De nieuwe regering verloor al snel de controle over het park en de lokale bevolking zag haar kans schoon om (meer dan) een graantje mee te pikken van de natuurlijke rijkdom van het park. Het was president Mobutu himself die het park weer op de kaart zette. Hij bedacht het met de huidige naam (Virunga National Park) en stelde orde op zaken. Toeristen vonden de weg naar de Congolese trots terug en het 7.800 km² grote Virunga National Park (de totale oppervlakte van het park bedraagt net iets meer dan de helft van de oppervlakte van Vlaanderen) werd reeds in 1979 uitgeroepen tot Unesco werelderfgoed. Met recht en reden want meer dan de helft van de organismen die in het sub-Saharaans gebied leven, kan men in het Virunga National Park terugvinden. Voeg daar nog de aanwezigheid van twee actieve vulkanen en het grootste lavameer ter wereld en je begrijpt waarom de Congolese Wildlife Authority er alles aan doet om het park in de best mogelijke omstandigheden te bewaren. 

Kaderstuk: Congo praktisch

Allen daarheen?

Brussels Airlines biedt dagelijkse rechtstreekse vluchten naar Kigali (Rwanda) aan. Vanuit de luchthaven word je met een busje naar de grens met Congo gereden, waar iemand van het park jou staat op te wachten.

Hoe warm is het daar?

Het klimaat in Congo flirt het hele jaar door met de dertig graden. Ook in het regenseizoen (van oktober tot mei in het gebied ten zuiden van de evenaar en van april tot november in het gebied ten noorden van de evenaar) blijft het klimaat tropisch. In het Virunga Park heerst een aangenaam, maar doorgaans iets koeler klimaat – vooral dan door de hogere ligging.

Is het daar wel veilig?

Voorzichtigheid blijft geboden, maar het Virunga Park communiceert zeer open en eerlijk over de veiligheidssituatie. De regio is nu al meer dan drie jaar perfect veilig en toegankelijk voor toeristen. Zowel het personeel als de rangers van het park doen er alles aan om dat zo te houden.

“Congo ontdekken doe je best in zo’n klein mogelijke groepjes. Met z’n tweetjes kun je de rust en kracht van de natuur pas echt naar waarde schatten.” (Michèle De Nijs)

“De hoofdreden voor het feit dat Congo fameus onder de radar blijft als toeristisch trekpleister is simpel: onbekend is onbemind.” (Timo De Nijs)